Latihan Terjemahan

Buckle up

Wearing a safety belt can spell the difference
between life and death, in the event of a crash

Drivers are responsible for the safety of their passengers. Any carelessness or lapse in concentration can cause death or seriuos injury to passengers. As a driver, you have the right to insist that your front and back passengers use their seat belts.

Statistics indicates that 65% of accidents happen close to the home. We never know when we may be encounter an amergency. Often enough, it may be the result of third party error. So, do not assume that it can never happen to you. It is better to be safe than sorry.

The use of the seat belts is the cheapest and the most effective way to reduce road fatalities to car drivers and their passengers. Thus, the seat belt was made mandatory for all drivers and front passengers ini 1973.

Recent findings by the Malaysian Institute of Road Safety Research (Miros) shoe that 350 lives can be saved every year if wearing rear seat belts were made compulsory and enforced.

According to the survey by Miros, only about 5% of rear seat passengers use their seat belts.

The major cause of passengers fatality is head injuries, which account for more than half of all car-related fatalities. This Usually occurs when occupants are thrown out of the vehicle or when they hit the car seta or dashboard.

An accident is not just a collison between two vehicles; there is a chain reaction that happens inside the vehicle. Bear in mind that you are traveling as fast as the cra and when the collison occurs the car stops, but you continue to travel at the same speed. In such an emergency, your seat belt is your only speed breaker.

During a collison between two vehicles, if seat belts are not used, the back passenger will be thrown against the front seat, while the front passengers will crash into the windshield. Due to the speed at which the passenger is traveling, the internal organs will collide against the skeletal frame, causing various internal injuries.

Umbrellas, heavy tools, bags and even loose change in the car can be hazardous during an accident, as these may fly and hit the passengers.

By retaining the body in the original position during a crash, front seat passengers can reduce the risk of fatal injury by 45%, and the risk of moderate to critical injury by 50%. The seat belt also help the drivers to control the car in the event of a crash, as it holds him in place.

Dipetik daripada The Star 12 September 2007

Frasa Sendi pada Pangkal Ayat

Agak aneh juga kerana masih ada pengguna bahasa yang bertanyakan soalan sama ada ayat boleh dimulai dengan frasa sendi (FS). Anehnya adalah kerana kehadiran FS pada permulaan atau pangkal ayat sebenarnya ialah fenomena biasa. Oleh itu soalan seperti ini tidak sepatutnya diajukan. Keanehan (dan juga kebimbangan) ini lebih terasa lagi kerana yang bertanya ialah pelajar institusi pengajian tinggi (IPT), yang sepatutnya sudah “matang” dalam selok-belok bahasa Melayu (BM), termasuk dalam soal tatabahasanya.

Adanya soalan seperti ini menunjukkan bahawa masih terdapat keraguan dan kekeliruan dalam kalangan pengguna bahasa, termasuk pelajar IPT, dalam hal-hal ketatabahasaan yang agak asas. Kemungkinannya ialah keraguan dan kekeliruan ini berpunca pada dua sebab yang saling berkaitan. Pertama, kefahaman yang salah bahawa ayat mesti dimulai dengan frasa nama (FN) subjek. Kedua, kefahaman yang cetek bahawa subjek ayat mesti terdiri daripada FN.

Kefahaman pertama salah kerana ayat tidak semestinya dimulai dengan FN subjek. Memang benar bahawa ayat dasar BM mesti dimulai dengan kategori frasa tersebut. Dengan kata lain konstituen subjek ayat dasar mesti diisi oleh FN. Dalam keadaan ini kategori frasa lain, termasuk FS, tidak boleh hadir pada pangkal ayat. Walau bagaimanapun dari segi penggunaan sebenar, ayat transformasi (ayat yang diterbitkan daripada ayat dasar) lebih kerap digunakan. Hal ini kerana jumlah dan kepelbagaian ayat transformasi jauh lebih besar dan rencam berbanding ayat dasar.

Proses transformasi ayat dasar inilah yang melahirkan ayat-ayat yang bermula dengan kategori frasa lain, termasuk FS. Proses transformasi yang dapat menjana ayat-ayat sebegini ialah penyongsangan, iaitu pendepanan konstituen predikat atau sebahagian daripada unsurnya ke pangkal ayat.

Tatabahasa Dewan Edisi Baharu (TDEB) ada menjelaskan proses pendepanan atau penjudulan predikat untuk membentukkan ayat songsang ini. Dalam ayat berpredikat FS, seluruh FS (berhuruf condong) berkenaan dapat dipindahkan ke pangkal ayat. Antara contoh yang diberikan oleh TDEB adalah seperti (1-3) yang berikut:

(1) a. Barang-barang itu untuk ibu.
b. Untuk ibu barang-barang itu.
(2) a. Surat itu daripada Ali.
b. Daripada Ali surat itu.
(3) a. Arahan itu kepada pekerjanya.
b. Kepada pekerjanya arahan itu.

Dalam ayat yang predikatnya mempunyai keterangan yang bermula dengan FS pula, FS (berhuruf condong) ini boleh dibawa ke pangkal ayat. Dalam hal ini, antara contoh yang diberikan oleh TDEB adalah seperti (4-6) yang berikut:

(4) a. Kaum Muslimin wajib bertawakal kepada Allah.
b. Kepada Allah kaum Muslimin wajib bertawakal.
(5) a. Encik Ali akan menghadiri kursus itu pada hujung minggu ini.
b. Pada hujung minggu ini Encik Ali akan menghadiri kursus itu.
(6) a. Pejuang-pejuang itu merempuh ke dalam kota.
b. Ke dalam kota pejuang-pejuang itu merempuh.

Begitu juga ayat yang predikatnya terdiri daripada frasa kerja (FK) tak transitif berpelengkap yang pelengkapnya terdiri daripada FS, seluruh FS (berhuruf condong) ini boleh dibawa ke pangkal ayat. Contohnya adalah seperti (7-9) yang berikut:

(7) a. Siti pergi ke sekolah.
b. Ke sekolah Siti pergi.
(8) a. Bapa berada di pejabat.
b. Di pejabat bapa berada.
(9) a. Saya berasal dari kampung.
b. Dari kampung saya berasal.

Kegramatisan (1b-3b), (4b-6b) dan (7b-9b) membukti bahawa ayat boleh dimulai dengan FS, dan hal ini bukanlah sesuatu yang luar biasa sehingga dapat menimbulkan keraguan dan kekeliruan pula.

Kefahaman kedua pula cetek kerana ia melihat FN pada strukturnya sahaja, tidak pada fungsinya. Sebenarnya kategori frasa lain, termasuk FK dan FS sendiri, dapat berfungsi sebagai FN. Sebagai FN, frasa-frasa ini dapat mengisi konstituen subjek ayat. Contoh (10-12) yang berikut, yang dikutip daripada TDEB, menunjukkan bahawa FK (berhuruf condong) dapat berfungsi sebagai FN dan mengisi konsituen subjek pada pangkal ayat.

(10) Melukis menjadi kegemarannya.
(11) Bersenam menyihatkan badan.
(12) Membaca buku membuka cakerawala.

“Melukis”, “bersenam” dan “membaca buku” bukan FK, sebaliknya ialah sebahagian FN yang inti atau kepalanya, iaitu “aktiviti”, “kegiatan” dan “budaya” telah digugurkan. Sebagai sebahagian anggota FN, “melukis”, “bersenam” dan “membaca buku” dapat mengambilalih fungsi FN sebagai subjek ayat.

(10) a. Aktiviti melukis menjadi kegemarannya.
(11) a. Kegiatan bersenam menyihatkan badan.
(12) a. Budaya membaca buku membuka cakerawala.

Dengan cara yang sama, FS dapat berfungsi sebagai FN dan seterusnya mengisi konstituen subjek pada pangkal ayat. Untuk penjelasan, perhatikan ayat (13-15) yang berikut:

(13) Untuk membantu rakyat termiskin ialah tanggungjawab kerajaan.
(14) Untuk mewujudkan budaya membaca dalam kalangan rakyat ialah matlamat kempen
itu.
(15) Untuk memahami pendiriannya adalah susah.

Sebenarnya frasa-frasa berhuruf condong dalam (13-15), iaitu “untuk membantu rakyat termiskin”, “untuk mewujudkan budaya membaca” dan “untuk memahami pendiriannya” ialah sebahagian anggota FN yang intinya iaitu “tanggungjawab”, “matlamat” dan “usaha” telah digugurkan.

(13) a. *Tanggungjawab untuk membantu rakyat termiskin ialah tanggungjawab
kerajaan.
(14) a. *Matlamat untuk mewujudkan budaya membaca dalam kalangan rakyat ialah
matlamat kempen itu.
(15) a. Usaha untuk memahami pendiriannya adalah susah.

Perhatikan bahawa ayat (13a) dan (14a) tidak gramatis bukan kerana kejanggalan FN “tanggungjawab untuk membantu rakyat termiskin” dan “matlamat untuk mewujudkan budaya membaca”, sebaliknya adalah kerana wujudnya kelewahan dalam pengulangan perkataan “tanggungjawab” dan “matlamat”. Dalam hal ini perlu juga dijelaskan bahawa oleh sebab perkataan “tanggungjawab” yang digugurkan itu adalah daripada frasa “tanggungjawab untuk membantu rakyat termiskin”, frasa inilah sebenarnya predikat ayat (13). Dengan kata lain ayat ini sebenarnya ialah ayat songsang yang ayat asalnya ialah (13b). Begitu jugalah halnya dengan ayat (14) yang merupakan songsangan ayat (14b).

(13) b. Tanggungjawab kerajaan ialah untuk membantu rakyat termiskin
(14) b. Matlamat kempen itu ialah untuk mewujudkan budaya membaca dalam kalangan
rakyat.

Walau bagaimanapun ada pihak berpendapat bahawa ayat (13-15), (15a) dan (13b-14b) tidak gramatis kerana KS “untuk” tidak perlu hadir dalam struktur berkenaan. Pihak ini berpendapat ayat yang gramatis sepatutnya ialah (13c, 14c dan 15b) yang berikut:

(13) c. Membantu rakyat termiskin ialah tanggungjawab kerajaan.
(14) c. Mewujudkan budaya membaca dalam kalangan rakyat ialah tujuan kempen itu.
(15) b. Memahami pendiriannya adalah susah.

Alasannya ialah frasa “membantu rakyat termiskin” asalnya ialah “tanggungjawab membantu rakyat termiskin”, frasa “mewujudkan budaya membaca” pula asalnya ialah “matlamat mewujudkan budaya membaca” sementara frasa “memahami pendiriannya” asalnya ialah “usaha memahami pendiriannya”.

Alasan ini memang ada asasnya tetapi frasa “tanggungjawab membantu rakyat termiskin” boleh juga dibentukkan dengan memasukkan KS “untuk” menjadi “tanggungjawab untuk membantu rakyat termiskin”. Begitu juga frasa “matlamat mewujudkan budaya membaca” dan “usaha memahami pendiriannya”, yang boleh dibentukkan dengan menyisipkan KS “untuk” menjadi “matlamat untuk mewujudkan budaya membaca” dan “usaha untuk memahami pendiriannya”. Hal ini tidak melanggar mana-mana rumus tatabahasa dalam pembentukan FN. Dalam TDEB misalnya, ada dijelaskan bahawa salah satu cara pembentukkan FN adalah dengan menderetkan FS sebagai sebahagian anggota FN tersebut. Sebagai contoh, FN (16a-18a) boleh juga dibentukkan menjadi (16b-18b).

(16) a. Baju ibu.
b. Baju untuk ibu.
(17) a. Sumbangan hartawan itu.
b. Sumbangan daripada hartawan itu.
(18) a. Radio kereta.
b. Radio pada kereta.

Dengan penjelasan ini, kedua-dua bentuk iaitu (13-15) dan (13c, 14c dan 15b) harus diterima sebagai gramatis. Penerimaan dalam hal-hal seperti ini perlu supaya tatabahasa BM, khususnya tatabahasa baku, tidak dianggap terlalu ketat sehingga meningkatkan kemungkinan pengguna melakukan kesalahan.

Walau bagaimanapun perlu juga diingatkan bahawa memang ada kebiasaan ayat dimulai dengan FS yang menyebabkan ayat berkenaan tidak gramatis. Sebagai contoh perhatikan ayat (19) yang berikut:

(19) *Dengan kehadiran tuan-tuan akan menyerikan lagi majlis ini.

Frasa “dengan kehadiran tuan-tuan” tidak dapat berfungsi sebagai FN kerana ia bukan sebahagian FN yang intinya digugurkan. Begitu juga ia bukan ayat songsang kerana ayat asalnya tidak ada. Untuk mengubah FS “dengan kehadiran tuan-tuan” menjadi FN, kata sendi “dengan” perlu digugurkan. Oleh itu ayat (19) seharusnya ditulis sebagai (19a).

(19) a. Kehadiran tuan-tuan akan menyerikan lagi majlis ini.

“Kehadiran tuan-tuan” ialah FN. Oleh itu ia boleh mengisi konstituen subjek pada pangkal ayat. Sekiranya FS “dengan kehadiran tuan-tuan” hendak digunakan, struktur yang gramatis ialah (19b) yang berikut:

(19) b. Dengan kehadiran tuan-tuan majlis ini akan berseri lagi.

(19b) ialah ayat songsang, iaitu seluruh FS keterangan “dengan kehadiran tuan-tuan” dibawa ke pangkal ayat. Ayat asalnya ialah (19c).

(19) c. Majlis ini akan berseri lagi dengan kehadiran tuan-tuan.

Demikianlah tertib dan halusnya BM. Ketertiban dan kehalusan yang hanya dapat dimengerti dan dihayati dengan mencintai bahasa itu.

Frasa Nama

1.1 Pengenalan

Frasa nama (FN) adalah antara empat kategori frasa yang terdapat dalam bahasa Malaysia. Ia mempunyai fungsi yang banyak dalam pembinaan frasa dan ayat. Oleh sebab itu pemahaman mengenai frasa ini penting bagi seseorang pengguna bahasa untuk menjana frasa dan ayat yang gramatis.

1.2. Definisi

FN ialah panggilan yang digunakan untuk manusia, haiwan, benda dan unsur abstrak, baik dalam bilangan tunggal atau jamak, jantan atau betina. Ia mungkin terdiri daripada satu patah perkataan sahaja ataupun sederetan perkataan.

1.3 Ciri-ciri

FN boleh dikenal pasti melalui ciri khususnya iaitu ia boleh didahului oleh kata bilangan dan penjodoh bilangan. Contoh FN yang didahului oleh kata bilangan dan penjodoh bilangan ialah (1) yang berikut.

(1) a. Seorang pelajar.
b. Tiga ekor kucing.
c. Sepuluh buah rumah.

Dalam (1), FN “pelajar” (1a), “kucing” (1b) dan “rumah” (1c) masing-masing didahului oleh kata bilangan “se”, “tiga” dan “sepuluh”, dan penjodoh bilangan “orang”, “ekor” dan “buah”.

Ciri lain FN ialah ia boleh diikuti oleh kata tunjuk. Contoh FN yang diikuti oleh kata tunjuk ialah (2) yang berikut.

(2) a. Pelajar itu.
b. Tiga ekor kucing ini.
c. Sepuluh buah rumah itu.

Dalam (2), FN “pelajar” (2a), “tiga ekor kucing” (2b) dan “sepuluh buah rumah” (2c) masing-masing diikuti oleh kata tunjuk “itu” dan “ini”.

Mengenai kehadiran kata bilangan, penjodoh bilangan dan kata tunjuk ini, tiga perkara perlu diberi perhatian. Pertama, kata bilangan “se” (satu) mesti disertai oleh penjodoh bilangan (3a-c) tetapi tidak demikian halnya dengan kata bilangan lain (4a-c).

(3) a. Seorang pelajar.
a’. *Satu pelajar.
b. Seekor kucing.
b’. *Satu kucing.
c. Sebuah rumah.
c’. *Satu rumah.


(4) a. Dua orang pelajar.
a’. Dua pelajar.
b. Tiga ekor kucing.
b’. Tiga kucing.
c. Sepuluh buah rumah.
c’. Sepuluh rumah.

Kejanggalan (3a’-c’) menunjukkan bahawa penjodoh bilangan mesti hadir bersama kata bilangan “se” (satu) dalam pembentukan FN. Sebaliknya kejituan (4a’-c’) menunjukkan bahawa kehadiran penjodoh bilangan hanya bersifat opsyenal bagi kata bilangan selain “se” (satu)..

Kedua, FN yang telah sedia menerima kehadiran kata bilangan “se” (satu) dan penjodoh bilangan tidak boleh lagi menerima kehadiran kata tunjuk (5a-c) tetapi tidak demikian halnya dengan FN yang menerima kata bilangan lain (6a-c).

(5) a. *Seorang pelajar itu.
b. *Seekor kucing ini.
c. *Sebuah rumah itu.


(6) a. Dua orang pelajar itu.
b. Tiga ekor kucing ini.
c. Sepuluh buah rumah itu.

Kejanggalan (5a-c) menunjukkan bahawa kata tunjuk tidak boleh hadir pada FN yang telah sedia menerima kehadiran kata bilangan “se” (satu) dan penjodoh bilangan. Sebaliknya kejituan (6a-c) menunjukkan bahawa kata tunjuk boleh hadir pada FN yang telah sedia menerima kehadiran kata bilangan selain “se” (satu) dan penjodoh bilangan.

Ketiga, FN yang dihitung dalam bentuk kumpulan (7a), timbangan (7b), ukuran (7c) dan sukatan (7d) tidak boleh menerima kehadiran penjodoh bilangan.

(7) a. Sekumpulan pelajar.
a’. *Sekumpulan orang pelajar.
b. Sekilo daging lembu.
b’. *Sekilo ketul daging lembu.
c. Sepuluh meter kain.
c’. *Sepuluh meter helai kain.
d. Segantang beras.
d’. *Segantang biji beras.

1.4 Fungsi dalam Ayat

FN mempunyai pelbagai fungsi dalam binaan ayat. Tiga fungsi utamanya adalah sebagai subjek, predikat dan objek kata kerja transitif. Fungsinya yang lain adalah sebagai pelengkap kata kerja tak transitif dan unsur keterangan.

1.4.1 Sebagai Subjek

(8) Siti pergi ke sekolah.

“Siti” dalam (8) ialah FN yang berfungsi sebagai subjek ayat. (9a-e) ialah contoh lain FN (berhuruf tebal) yang berfungsi sebagai subjek ayat.

(9) a. Abangnya juruterbang.
b. Osman penyanyi terkenal.
c. Pukulannya sungguh kuat.
d. Kami pelajar tingkatan enam.
e. Ini kawasan bangunan Parlimen.

Nota: Subjek ayat MESTI terdiri daripada FN.

1.4.2 Sebagai Predikat.

(10) Siti pelajar USM.

“Pelajar USM” dalam (10) ialah FN yang berfungsi sebagai predikat ayat. (11a-c) ialah contoh lain FN (berhuruf tebal) yang berfungsi sebagai predikat ayat.

(11) a. Beliau Pengarah Pendidikan Negeri.
b. Ahmad guru.
c. Budak itu murid saya.

1.4.3 Sebagai Objek Kata Kerja Transitif

(12) Siti memandu kereta.

“Kereta” dalam (12) ialah objek kata kerja transitif “memandu”.

Nota: Objek kata kerja tak transitif MESTI terdiri daripada FN atau klausa. (13) ialah contoh objek kata kerja transitif (berhuruf tebal) yang terdiri daripada klausa.

(13) Dia menegaskan bahawa masalah ini mesti diselesaikan dengan segera.


1.4.4 Sebagai Pelengkap Kata Kerja Tak Transitif

(14) Siti menjadi pensyarah USM sejak 10 tahun lalu.

“Pensyarah USM” dalam (14) ialah pelengkap kata kerja tak transitif “menjadi”. (15) ialah contoh lain FN (berhuruf tebal) yang berfungsi sebagai pelengkap kata kerja tak transitif.

(15) Hang tuah bersenjatakan keris Taming Sari.

Nota: Hanya sebilangan kecil pelengkap kata kerja tak transitif yang terdiri daripada FN.
Pelengkap berbeza daripada objek kata kerja transitif kerana ia tidak boleh melalui
proses pemasifan.

1.4.4 Sebagai Unsur Keterangan

(16) Mereka bermain bola di padang.

“Bola” dalam (12) ialah keterangan bagi kata kerja “bermain”. Sebagai unsur keterangan, Kehadiran FN adalah tidak wajib. Dengan kata lain, tanpa kehadiran “bola”, ayat (16) tetap gramatis.

(16’) Mereka bermain di padang.

(17a-c) ialah contoh lain FN (berhuruf tebal) yang berfungsi sebagai keterangan ayat.

(17) a. Kanak-kanak itu berbaju Melayu.
b. Kegemarannya bermain bola.
c. Mereka belajar bahasa Jepun.


1.5 Perkara-perkara Penting mengenai FN

FN yang berfungsi sebagai predikat ayat tidak boleh menerima kehadiran kata bilangan dan penjodoh bilangan.

(18) a. *Beliau seorang Pengarah Pendidikan Negeri.
b. *Ahmad seorang guru.
c. *Budak itu seorang murid saya.

Sebaliknya FN yang berfungsi sebagai predikat ayat mempunyai ciri FK, iaitu ia boleh menerima kehadiran kala. Contohnya ialah (19a-c) yang berikut:

(19) a. Kamu akan dewasa suatu hari nanti.
b. Siti sudah remaja.
c. Mereka masih suami isteri.

Satu lagi perkara penting yang perlu diketahui mengenai FN yang berfungsi sebagai predikat ayat adalah berkenaan penggunaan kata pemeri “ialah”. Dalam ayat yang predikatnya ialah FN (berhuruf tebal), “ialah” boleh disisipkan antara subjek dengan predikat. Contohnya ialah (20a-c) yang berikut:

(20) a. Beliau ialah pelajar universiti.
b. Kucing ialah haiwan kesayangan.
c. Itu ialah rumah tradisional Melayu.

Dalam (20), “pelajar universiti”, “haiwan kesayangan” dan “rumah tradisional Melayu” ialah FN yang masing-masing berfungsi sebagai predikat ayat (20a), (20b) dan (20c). Oleh sebab itu, kata pemeri “ialah” boleh hadir di hadapan FN ini. Sebaliknya satu lagi kata pemeri, iaitu “adalah”, tidak boleh hadir dalam ayat sebegini (berpredikat FN).

(20) a’. *Beliau adalah pelajar universiti.
b’. *Kucing adalah haiwan kesayangan.
c’. *Itu adalah rumah tradisional Melayu.

Perkara seterusnya adalah mengenai penggunaan kata relatif “yang” dalam pembentukan sesuatu FN. Ada kalanya kehadiran kata relatif itu adalah wajib untuk membentukkan FN (berhuruf tebal) yang gramatis. Contohnya (21a-b) yang berikut:

(21) a. Ikan mengandungi protein yang banyak.
b. Orang yang suka membaca luas pengetahuan.

Dalam (21), kehadiran “yang” dalam pembentukan FN “protein yang banyak” dan “orang yang suka membaca” adalah wajib. Tanpa kehadirannya, FN yang dibentukkan, iaitu “protein banyak” (21a’) dan “orang suka membaca” (21b’), adalah tidak gramatis. Sebagai akibatnya ayat yang dijana (21a’-b’) juga tidak gramatis.

(21) a’. *Ikan mengandungi protein banyak.
b’. *Orang suka membaca luas pengetahuan.

Ada kalanya pula kehadiran “yang” boleh menghilangkan kejanggalan dalam pembentukan FN (berhuruf tebal). Contohnya ialah (22a-b) yang berikut:

(22) a. ?Rumah sangat besar itu tidak berpenghuni.
b. Rumah yang sangat besar itu tidak berpenghuni.

Dalam (22), ayat (22a) agak janggal tanpa kehadiran “yang”. Kehadiran “yang” dalam ayat (22b) dapat menghilangkan kejanggalan ini.

Ada kalanya pula penggunaan “yang” tidak mempunyai kesan dari segi kegramatisan FN yang dibentukkan. Oleh itu FN (berhuruf tebal) dan seterusnya ayat yang dijana tetap gramatis sama ada dengan atau tanpa kehadiran “yang”. Contohnya ialah (23a-b) yang berikut:

(23) a. Rumah besar itu tidak berpenghuni.
b. Rumah yang besar itu tidak berpenghuni.

Kedua-dua FN iaitu “rumah besar itu” dan “rumah yang besar itu” adalah gramatis. Sebagai hasilnya kedua-dua ayat (23a-b) yang dijana juga gramatis.

Walau bagaimanapun ada kalanya penggunaan “yang” akan menyebabkan FN (berhuruf tebal) yang dibentukkan tidak gramatis. Contohnya ialah (24a-b) yang berikut:

(24) a. Budaya suka membaca mesti dipupuk dalam masyarakat.
b. *Budaya yang suka membaca mesti dipupuk dalam masyarakat.

Dalam ayat (24a), FN “budaya suka membaca” adalah gramatis, lalu menghasilkan ayat yang gramatis juga. Sebaliknya ayat (24b) tidak gramatis kerana FN “budaya yang suka membaca” tidak gramatis.

Kesalahan Struktur Frasa dan Ayat

4.1 Pengenalan

Dari segi struktur frasa, kesalahan yang sering dilakukan oleh pengguna BM ialah melanggar hukum D-M (Diterangkan-Menerangkan). Hukum ini menetapkan bahawa dalam pembinaan sesuatu frasa, perkara yang diterangkan mesti berada pada posisi hadapan perkara yang menerangkan. Dari segi struktur ayat pula, kesalahan yang sering dilakukan adalah dalam penggunaan ayat pasif berpelaku, penstrukturan ayat yang mengandungi kata kerja transitif dan kata kerja tak transitif, khususnya bagi yang berpelengkap kata preposisi. Struktur ayat yang panjang, sehingga menyukarkan pembacaan dan pemahaman, juga antara kelemahan yang sering dilakukan.

4.2 Kesalahan Struktur Frasa

4.2.1 Lain-lain Perkara dan Pertama Kali

Struktur yang gramatis ialah “perkara-perkara lain“ bukannya “lain-lain perkara“. “Pertama kali“ tidak gramatis. Yang gramatis ialah “kali pertama“.

4.3 Kesalahan Struktur Ayat

4.3.1 Penggunaan Ayat Pasif Berpelaku

Terdapat satu kategori ayat pasif yang dikenali sebagai ayat pasif berpelaku. Ia dinamai sedemikian kerana ayat pasif jenis ini mengandungi pelaku. Walau bagaimanapun, pelaku untuk ayat pasif terhad pada ganti nama diri pertama dan ganti nama diri kedua sahaja. Kesalahan yang sering dilakukan ialah menggunakan ayat pasif ini untuk pelaku yang bukan ganti nama pertama atau ganti nama diri kedua. Oleh itu, (1a-c) dikira gramatis tetapi (2a-c) dianggap tidak gramatis.

(1) a. Saya baca buku itu.
b. Kamu baca buku itu.
c. Kita baca buku itu.

(2) a. *Dia baca buku itu.
b. *Mereka baca buku itu.
c. *Sarah baca buku itu.

Kesalahan kedua berkaitan penggunaan ayat pasif berpelaku ini adalah dari segi posisi kata bantu aspek dan kata bantu ragam. Rumus menyatakan bahawa frasa nama pelaku dengan kata kerja tidak boleh dipisahkan oleh sebarang unsur, termasuk kata bantu aspek dan kata bantu ragam. Ayat dikira tidak gramatis jika terdapat kata bantu yang mengisi posisi antara frasa nama pelaku dengan kata kerja. Oleh itu, (3a-c) adalah gramatis manakala (4a-c) adalah sebaliknya.

(3) a. Hendak saya baca buku itu.
b. Akan kamu lihat kebaikannya.
c. Belum kita bincangkan cadangan itu.

(4) a. *saya hendak baca buku itu.
b. *Kamu akan lihat kebaikannya.
c. *Kita belum bincangkan cadangan itu.

4.3.3.1 Mesti Menceritakan Kebaikannya, Jangan Mendedahkan tentang Keburukannya

Struktur ayat yang mengandungi kata kerja transitif ialah SKO (Subjek + Kata Kerja + Objek). Objek ayat mesti terdiri daripada frasa nama. Dengan kata lain, kata kerja transitif mesti diikuti terus oleh frasa nama. (5a-c) ialah contoh ayat yang berstruktur sebegini.

(5) a. Kita mesti menceritakan kebaikan kawan kita.
b. Ahli-ahli parlimen membahaskan usul tersebut.
c. Para penyelidik itu membentangkan hasil kajian mereka.

Dalam (5a-c), kata kerja transitif “menceritakan”, “membahaskan” dan “membentangkan” masing-masing diikuti terus oleh objek, iaitu frasa nama “kebaikan kawan kita”, “usul tersebut” dan “hasil kajian mereka”. Oleh itu, (5a-c) adalah gramatis.
Jika struktur ini tidak dipatuhi, ayat (6a-c) yang dijana tidak gramatis.

(6) a. *Kita mesti menceritakan tentang kebaikan kawan kita.
b. *Ahli-ahli parlimen membahaskan tentang usul tersebut.
c. *Para penyelidik itu membentangkan tentang hasil kajian mereka.

Kehadiran kata praposisi “tentang” telah mengubah struktur ayat (6a-c) daripada SKO menjadi SKP. Keadaan ini menyebabkan ayat-ayat tersebut tidak gramatis.


4.3.4.1 Mesti Pergi ke Sekolah, Jangan Pergi Sekolah

Bagi sebahagian besar ayat yang mengandungi kata kerja tak transitif berpelengkap, strukturnya ialah SKP (Subjek + Kata Kerja + Praposisi). Dengan kata lain, kata kerja tak transitif tersebut mesti diikuti terus oleh kata praposisi. (7) ialah contoh ayat yang berstruktur sebegini.

(7) Sarah pergi ke sekolah.

Jika struktur ini tidak dipatuhi, ayat (7’) yang dijana tidak gramatis.

(7’) *Sarah pergi sekolah.

Ketidakhadiran kata praposisi “ke” telah mengubah struktur ayat (7) daripada SKP menjadi SKO. Keadaan ini menyebabkan ayat (7’) tidak gramatis.

Kesalahan Penggunaan Perkataan

1.1 Pengenalan

Kesalahan penggunaan perkataan berpunca daripada kekurangan pemahaman mengenai makna, konteks penggunaan dan fungsi sesuatu perkataan. Kesalahan yang paling sering dilakukan ialah penggunaan kata sendi nama, kata ganti nama dan kata soal. Misalnya, penggunaan kata ganti nama orang pertama dan orang kedua mempunyai konteks sosial yang amat kuat. Kata soal pula sering digunakan dalam ayat penyata walaupun penggunaannya terhad untuk tujuan menyoal dan dalam situasi ketidakpastian.


1.2 Kata Sendi Nama

Kesalahan jenis ini adalah antara yang paling banyak dilakukan oleh pengguna bahasa. Puncanya adalah kerana kekurangan pengetahuan mengenai fungsi sesetengah kata sendi nama. Kesalahan tersebut ialah menggunakan kata sendi nama “di“, khususnya dalam frasa “di kalangan“ dan “di hari“; menggunakan kata sendi “ke“ dan “dari“ pada posisi hadapan frasa nama waktu, dan tidak dapat membezakan penggunaan kata sendi nama “dalam“ dengan frasa sendi nama “di dalam“ dan “antara“ dengan “di antara“.


1.2.1 “Di kalangan“ dan “Di hari“

Kata sendi di mengisi dua posisi sahaja, iaitu di hadapan frasa nama tempat (1a-c) dan frasa nama arah (2a-c).

(1) a. di pejabat
b. di Universiti Sains Malaysia
c. di Pulau Pinang

(2) a. di atas
b. di hadapan
c. di sebelah

Penggunaan kata sendi “di“ selain daripada dua posisi ini dianggap tidak gramatis. Oleh itu, penggunaan “di“ di hadapan frasa nama bukan tempat dan arah, misalnya frasa nama abstrak (3a) dan masa (3b-d) adalah tidak gramatis.

(3) a. *di kalangan
b. *di hari
c. *di zaman
d. *di era

“Kalangan“ dalam (3a) sama erti dengan “golongan“ atau “kumpulan“. Oleh itu, kata sendi yang boleh hadir di hadapannya ialah “dalam“. “Hari“ (3b), “zaman“ (3c) dan “era“ (3d) ialah frasa nama masa. Oleh itu, kata sendi yang boleh hadir di hadapannya ialah “pada“.

(3) a. dalam kalangan
b. pada hari
c. pada zaman
d. pada era

Contoh penggunaan dalam ayat adalah seperti (4a-d) yang berikut:

(4) a. Dia yang terpintar dalam kalangan pelajar kelas ini.
b. Kelas bahasa Malaysia diadakan pada hari Rabu.
c. Pada zaman batu, manusia dipercayai hidup di dalam gua.
d. Kehidupan manusia pada era teknologi maklumat dan komunikasi ini sepatutnya
lebih mudah.


1.2.2 “Di dalam“ dan “Dalam“

Frasa “di dalam“ ialah kombinasa kata sendi nama “di“ dan kata nama arah “dalam“. Frasa ini mengisi posisi hadapan frasa nama konkrit (5a-c). Secara bersendirian, “dalam“ boleh berfungsi sebagai kata sendi nama. Dalam fungsi ini, ia mengisi posisi hadapan frasa nama abstrak (6a-c).

(5) a. di dalam kotak
b. di dalam kereta
c. di dalam rumah

(6) a. dalam hal ini
b. dalam masalah ini
c. dalam situasi ini

Dalam (5a-c), “kotak“, “kereta“ dan “rumah“ ialah frasa nama konkrit. Oleh itu, penggunaan kata sendi nama “di“ dan arah “dalam“ adalah gramatis. Dalam situasi ini, kata sendi “dalam“ tidak boleh digunakan secara bersendirian.

(5’) a. *dalam kotak
b. *dalam kereta
c. *dalam rumah

Dalam (6a-c) pula, “hal ini“, “masalah ini“ dan “situasi ini“ ialah frasa nama abstrak. Oleh itu, penggunaan kata sendi nama “dalam“ adalah gramatis. Dalam situasi ini, penggunaan kata sendi “di“ adalah tidak gramatis.

(6’) a. *di dalam hal ini
b. *di dalam masalah ini
c. *di dalam situasi ini


1.2.3 “Di antara“ dan “Antara“

Frasa “di antara“ ialah kombinasi kata sendi nama “di“ dan kata nama arah “antara“. Frasa ini digunakan untuk menunjukkan lokasi konkrit (7a-b) dan jarak (7c). Secara bersendirian, “antara“ boleh berfungsi sebagai kata sendi nama. Dalam fungsi ini, ia mengisi posisi hadapan frasa nama bukan lokasi (8a-c).

(7) a. Pulau Batu Putih terletak di antara Johor dengan Singapura.
b. Di antara engkau dengan aku, ada dia.
c. Jarak di antara Pulau Pinang dengan Kuala Lumpur ialah 450 kilometer.

(8) a. Perjanjian itu ditandatangi antara Malaysia dengan Singapura.
b. Persetujuan ini adalah antara engkau dengan aku.
c. Antara Siti dengan Sarah, siapa lebih cantik?

Dalam (7), (7a-b) menunjukkan lokasi konkrit sementara (7c) menunjukkan jarak. Oleh itu, penggunaan kata sendi nama “di“ dan arah “antara“ adalah gramatis. Dalam situasi ini, kata sendi “antara“ tidak boleh digunakan secara bersendirian.

(7’) a. *Pulau Batu Putih terletak antara Johor dengan Singapura.
b. *Antara engkau dengan aku, ada dia.
c. *Jarak antara Pulau Pinang dengan Kuala Lumpur ialah 450 kilometer.

Dalam (8a-c) pula, frasa “antara Malaysia dengan Singapura“, “antara engkau dengan aku“ dan “antara Siti dengan Sarah“ tidak menunjukkan lokasi. Oleh itu, penggunaan kata sendi nama “antara“ adalah gramatis. Dalam situasi ini, penggunaan frasa “di antara“ adalah tidak gramatis.

(8’) a. *Perjanjian itu ditandatangi di antara Malaysia dengan Singapura.
b. *Persetujuan ini adalah di antara engkau dengan aku.
c. *Di antara Siti dengan Sarah, siapa lebih cantik?

Nota: Padanan untuk “antara“ dan “di antara“ ialah “dengan“, bukan “dan“.


1.2.4 “Sejak dari“

Frasa “sejak dari“ ialah kombinasi dua kata sendi nama iaitu “sejak“ dan “dari“. Kombinasi sebegini, seperti yang ditunjukkan dalam ayat (9a-c), tidak dibenarkan kerana ia bersifat lewah (membazir perkataan).

(9) a. *Mereka mengikuti kursus itu sejak dari minggu lalu.
b. *Siti dan Sarah bersahabat karib sejak dari kecil.

Cara yang gramatis ialah menggunakan kata “sejak“ sahaja. Dengan kata lain, kata sendi “dari“ perlu digugurkan daripada ayat (9a-b).

(9’) a. Mereka mengikuti kursus itu sejak minggu lalu.
b. Siti dan Sarah bersahabat karib sejak kecil.


1.2.5 “Hingga ke“

Frasa “hingga“ ke ialah gabungan dua kata sendi iaitu “hingga“ dan “ke“. Kombinasi sebegini, seperti yang ditunjukkan dalam ayat (10a-b), tidak dibenarkan kerana ia bersifat lewah.

(10) a. *Ibnu Batutta mengembara hingga ke Asia Tenggara.
b. *Sarah mengulang kaji pelajaran hingga ke subuh.

Cara yang gramatis ialah menggunakan “hingga“ sahaja. Dengan kata lain, kata sendi “ke“ perlu digugurkan daripada ayat (10a-b).

(10’) a. Ibnu Batutta mengembara hingga Asia Tenggara.
b. Sarah mengulang kaji pelajaran hingga subuh.


1.2.6 “Dari“ dan “Daripada“

Kata sendi “dari“ mengisi posisi hadapan frasa nama tempat sementara kata sendi “daripada“ mengisi posisi hadapan frasa nama manusia dan institusi. Masalahnya ialah sesetengah frasa nama tempat juga merupakan frasa nama institusi. Contohnya ialah “sekolah“, “Universiti Sains Malaysia“ dan “pejabat kerajaan“. Dalam hal ini, rujukan frasa nama berkenaan dalam konteks ujaran perlu diperhatikan.

(11) a. Ali baru balik dari sekolah.
b. Saya datang dari Universiti Sains Malaysia.
c. Larian itu bermula dari pejabat kerajaan persekutuan.

(12) a. Permohonan ini datang daripada sekolah itu.
b. Tawaran ini dikirim daripada Universiti Sains Malaysia.
c. Notis itu diterima daripada pejabat kerajaan.

Dalam (11a-c), frasa nama “sekolah“, “Universiti Sains Malaysia“ dan “pejabat kerajaan persekutuan“ merujuk tempat. Oleh itu, penggunaan kata sendi nama yang gramatis ialah “dari“. Dalam (12a-c) pula, frasa nama “sekolah“, “Universiti Sains Malaysia“ dan “pejabat kerajaan“ merujuk institusi. Oleh itu, penggunaan kata sendi nama yang gramatis ialah “daripada“.


1.3 Kata Ganti Nama

Kata ganti nama digunakan untuk merujuk perkataan yang telah disebut/ditulis sebelum itu. Ia digunakan untuk merujuk benda hidup dan benda tidak hidup, baik yang konkrit atau abstrak, baik yang tunggal atau jamak. Dalam BM, penggunaan kata ganti nama, khususnya untuk diri pertama dan diri kedua, mempunyai konteks sosial yang amat kuat. Kesalahan yang biasa dilakukan dalam penggunaan kategori perkataan jenis ini ialah tidak mempunyai rujukan, salah rujukan dan salah konteks sosial.


1.3.1 “Ianya“

“Ianya“ ialah bentuk ganti nama yang tidak gramatis kerana ia menggabungkan dua kata ganti nama, iaitu “ia“ dan “nya“. Dalam BM, tidak wujud rumus yang membenarkan pembentukan perkataan seperti ini.

(13) *Ianya mempunyai implikasi yang besar terhadap pembangunan negara ini.

Ayat (13) tidak gramatis kerana penggunaan perkataan “ianya”. Untuk membetulkan ayat ini, gunakan ganti nama “ia” sahaja.

(13’) Ia mempunyai implikasi yang besar terhadap pembangunan negara ini.

Nota: Ganti nama “ia” boleh digunakan untuk merujuk benda, haiwan dan perkara
abstrak, baik dalam bilangan tunggal atau banyak. Ia tidak boleh digunakan untuk
merujuk manusia.


1.3.2 “Dia“

Kata ganti nama “dia“ digunakan untuk merujuk orang ketiga. Terdapat dua jenis kesalahan dalam penggunaan kata ganti nama ini. Pertama, “dia“ digunakan sebagai ganti nama pemilik (14a), dan kedua, sebagai ganti nama objek kata kerja transitif (14b).

(14) a. *Kita mesti memahami fungsi dia.
b. *Kita mesti berusaha untuk memahami dia.

Ayat (14a) tidak gramatis kerana “dia” digunakan sebagai ganti nama pemilik. Ayat (14b) pula tidak gramatis kerana “dia“ digunakan sebagai objek kata kerja transitif “memahami“. Untuk ganti nama pemilik dan objek kata kerja transitif, ganti nama yang gramatis ialah “nya“.

(14’) a. Kita mesti memahami fungsinya.
b. Kita mesti berusaha untuk memahaminya.


1.3.3 “Beliau”

“Beliau” ialah kata ganti nama orang ketiga. Kesalahan yang sering dilakukan dalam penggunaan kata ganti nama ini berpunca daripada kurang kefahaman mengenai penggunaaanya dalam konteks sosial. Kata ganti nama ini digunakan untuk orang yang mempunyai status sosial yang tinggi. Oleh itu, ia tidak boleh digunakan untuk orang yang mempunyai status sosial yang rendah, misalnya penagih dadah, perompak, atau kanak-kanak.

(15) a. *Beliau menjadi penagih dadah kerana terpedaya dengan pujukan rakan-rakannya.
b. *Beliau mendapat tempat pertama dalam pertandingan bayi sihat itu.

Ayat (15a-b) tidak gramatis kerana kata ganti nama “beliau” digunakan untuk orang yang mempunyai status sosial yang rendah, iaitu penagih dadah (15a), dan kanak-kanak, iaitu “bayi” (14b). Dalam konteks ini, kata ganti nama yang gramatis ialah “dia”.

(15’) a. Dia menjadi penagih dadah kerana terpedaya dengan pujukan rakan-rakannya.
b. Dia mendapat tempat pertama dalam pertandingan bayi sihat itu.


1.3.4 “Kami” dan “Kita”

“Kami“ dan “kita“ ialah kata ganti nama diri pertama. Walau bagaimanapun, terdapat sedikit perbezaan makna antara kedua-duanya. “Kami” merujuk penutur jamak tetapi tidak termasuk pendengar manakala “kita” merujuk penutur (tunggal atau jamak) dan termasuk juga pendengar. Oleh itu, untuk mengajak pendengar melakukan kebaikan, kata ganti nama yang digunakan ialah “kita”.

(16) Kita mestilah memertabatkan bahasa Melayu kerana ia jiwa bangsa kita.

Sekiranya kata ganti nama “kami” digunakan, bermakna pendengar tidak diajak sama dalam seruan tersebut.


1.3.4 “Kamu“ dan “Awak“

“Kamu“, “awak“, “engkau“ dan “kau“ ialah kata ganti nama orang kedua. Penggunaannya mempunyai konteks sosial yang amat kuat. Oleh itu, penutur boleh menggunakannya untuk pihak/orang tertentu sahaja, iaitu kawan rapat dan orang yang lebih muda daripada penutur. Ia tidak boleh digunakan kepada orang/pihak yang lebih tua atau mempunyai status sosial yang tinggi.

(17) Boleh kamu jelaskan kepada saya teori itu?

Penggunaan kata ganti nama “kamu“ dalam (17) dibenarkan jika penutur dan pendengar mempunyai taraf sosial dan umur yang setaraf, misalnya sama-sama pelajar universiti. Walau bagaimanapun, jika penutur dan pendengar tidak setaraf, misalnya penutur pelajar universiti manakala pendengar pula pensyarah, penggunaan kata ganti nama itu tidak dibenarkan.


1.3.5 “Mereka-mereka“, “Para-para Pelajar“ dan “Para Pelajar-pelajar“

Kata ganti nama “mereka“ tidak boleh digandakan kerana ia telah sedia mengandungi maksud jamak. Begitu juga, kata “para“ tidak boleh digandakan kerana ia juga telah sedia mengandungi maksud jamak.

(18) *Mereka-mereka yang berminat boleh menyertai pertandingan ini.
(19) *Para-para pelajar yang cemerlang sahaja diterima masuk ke sekolah berasrama
penuh.

Ayat (18) dan (19) tidak gramatis kerana perkataan “mereka“ dan “para“ digandakan. Untuk menjana ayat yang gramatis, perkataan tersebut tidak boleh digandakan.

(18’) Mereka yang berminat boleh menyertai pertandingan ini.
(19’) Para pelajar yang cemerlang sahaja diterima masuk ke sekolah berasrama penuh.

Satu lagi jenis kesalahan ialah menggunakan “mereka“ sebagai kata nama am. Dengan kata lain, “mereka“ digunakan tanpa rujukan terhadap kata nama yang telah disebut/ditulis terlebih dahulu. Contoh kesalahan jenis ini adalah seperti (20) yang berikut:

(20) Persatuan ini akan mengadakan lawatan sambil belajar ke Putra Jaya. *Mereka yang
berminat boleh mendaftarkan nama.

Ayat kedua dalam (20) tidak gramatis kerana kata ganti nama “mereka“ digunakan sebagai kata nama am. Sebagai kata ganti nama, “mereka“ perlu mempunyai rujukan terhadap kata nama yang ditulis/disebut sebelum itu. Dengan menggantikan “mereka“ dengan kata nama am, misalnya “sesiapa“, “para pelajar“ atau “ahli-ahli“, ayat (20’) yang dijana adalah gramatis.

(20’) Persatuan ini akan mengadakan lawatan sambil belajar ke Putra Jaya. Sesiapa yang
berminat boleh mendaftarkan nama.

Penggunaan kata bilangan “semua“ sebagai kata nama am juga menyebabkan ayat (21) yang dijana tidak gramatis.

(21) Persatuan ini akan mengadakan lawatan sambil belajar ke Putra Jaya. *Semua yang
berminat boleh mendaftarkan nama.

Ayat kedua dalam (21) tidak gramatis kerana penggunaan kata bilangan “semua“ sebagai kata nama am. Sebagai kata bilangan, “semua“ perlu diikuti oleh frasa nama.

(21’) Persatuan ini akan mengadakan lawatan sambil belajar ke Putra Jaya. Semua ahli
yang berminat boleh mendaftarkan nama.

Ayat kedua dalam (21’) gramatis kerana kata bilangan “semua“ diikuti oleh frasa nama am “ahli“ untuk membentukkan frasa nama “semua ahli“.

Satu lagi jenis kesalahan dalam penggunaan perkataan “para“ ialah menggandakan frasa nama yang mengikuti perkataan para tersebut.

(22) *Para pelajar-pelajar yang cemerlang sahaja diterima masuk ke sekolah berasrama
penuh.

Ayat (22) tidak gramatis kerana penggandaan perkataan “pelajar“. Frasa “para pelajar“ telah sedia mengandungi maksud jamak. Oleh itu, menggandakan perkataan “pelajar“ (atau “para“) akan menyebabkan pembaziran perkataan (lewah). Atas alasan yang sama, kata nama yang hadir selepas kata “antara“ juga tidak boleh digandakan.

(23) *Antara pelajar-pelajar yang cemerlang adalah Siti dan sarah.

Ayat (23) tidak gramatis kerana frasa nama “pelajar“ digandakan. Ayat yang gramatis ialah (23’) yang berikut:

(23’) Antara pelajar yang cemerlang adalah Siti dan sarah.

Panduan: Kata pemeri bagi ayat yang bermula dengan kata sendi “antara“ ialah “adalah“.


1.4 Kata Perintah “Mulai”

“Mulai“ ialah kata perintah. Oleh itu, ia tidak boleh digunakan dalam ayat penyata.

(24) *Kita akan belajar bersungguh-sungguh mulai sekarang,.

Ayat (24) tidak gramatis kerana penggunaan kata perintah “mulai“ sedangkan (24) ialah ayat penyata. Dalam ayat penyata, penggunaan kata kerja biasa, iaitu “bermula daripada“, adalah gramatis.

(24’) Kita akan belajar bersungguh-sungguh bermula daripada sekarang.

Penggunaan kata “mulai“ dalam ayat perintah adalah seperti (25) yang berikut:

(25) Mulai menjawab soalan sekarang.


1.5 Kata Soal

Kata soal digunakan untuk menyoal (26), dan dalam keadaan ketidakpastian (27).

(26) Di mana saudara tinggal?
(27) Di mana bumi dipijak.

Ia tidak boleh digunakan dalam ayat penyata (28) dan (29).

(28) *... ialah penghasilan kimpalan titik atau unjuran di mana daya dikenakan secara
manual pada elektrod dan benda kerja.

(29) *… ialah proses yang mana pelakuran dihasilkan secara pemanasan.

Ayat (28) dan (29) seharusnya ditulis seperti (28’) dan (29’) yang berikut:

(28’) ... ialah penghasilan kimpalan titik atau unjuran, iaitu daya dikenakan secara manual
pada elektrod dan benda kerja.

(29’) … ialah proses penghasilan pelakuran secara pemanasan.


1.6 Kata Tunjuk

Kata tunjuk, iaitu “itu”, “ini”, “tersebut” dan “berkenaan”, hadir di hadapan frasa nama. Ia berfungsi untuk merujuk frasa nama yang sama yang telah disebut/ditulis sebelum itu atau frasa nama yang diketahui oleh pendengar/pembaca. Dalam hal ini, pengguguran kata tunjuk (30’) tidak dibenarkan.

(30) Negara ini akan maju jika kita bersatu padu.

(30’) *Negara akan maju jika kita bersatu padu.


1.7 Kata dan Imbuhan Penguat

Kata dan imbuhan penguat hadir di hadapan/belakang frasa adjektif. Fungsinya adalah untuk menguatkan lagi frasa adjektif tersebut. Contoh kata penguat ialah “sangat”, “paling”, “sekali” dan “nian”. Imbuhan penguat pula ialah “ter+”, “se+” dan “+nya”. Hanya satu kata/imbuhan penguat boleh hadir pada sesuatu frasa adjektif. Oleh itu, frasa adjektif yang menerima kehadiran dua atau lebih kata/imbuhan penguat adalah tidak gramatis.

(31) *Terutamanya
(32) *Terutama sekali
(33) *Terutamanya sekali
(34) *Sungguh indah nian

Frasa (31), tidak gramatis kerana adanya dua imbuhan penguat, iaitu “ter+” dan “+nya”. Frasa (32) tidak gramatis kerana adanya satu imbuhan penguat (ter+) dan satu kata penguat (sekali). Frasa (33) tidak gramatis kerana adanya dua imbuhan penguat (“ter+” dan “+nya”) dan satu kata penguat (sekali). Frasa (34) pula tidak gramatis kerana adanya dua kata penguat, iaitu “sungguh” dan “nian”.


1.8 Kata Sandang “Yang”

Kata sandang “yang” boleh berfungsi sebagai kata ganti nama. Walau bagaimanapun, “yang” berbeza daripada kata ganti nama biasa kerana ia boleh hadir bersama-sama dengan frasa nama yang digantikannya.

(35) Yang kurik itu kundi.
(35’) Biji yang kurik itu kundi.

Dalam (35) “yang” berfungsi sebagai ganti nama “biji” yang digugurkan. Dalam (35’) pula, “yang” hadir bersama-sama frasa nama “biji”. Kesalahan yang biasa dilakukan ialah menggugurkan kedua-duanya, iaitu kata sandang “yang” dan frasa namanya sekali, seperti dalam ayat yang berikut:

(36) *Berikut ialah senarai nama pelajar yang berjaya.

Kejanggalan (36) terletak pada frasa nama “berikut” yang melalui transformasi pengguguran dua perkataan, iaitu “senarai” dan “yang”, yang tidak dibenarkan. Frasa asalnya ialah “senarai yang berikut”. Perkataan yang boleh/mesti digugurkan hanyalah “senarai”, manakala “yang” tidak boleh digugurkan. Oleh itu, ayat yang gramatis ialah (36’).

(36’) Yang berikut ialah senarai nama pelajar yang berjaya.

Kesalahan Imbuhan

2.1 Pengenalan

Penggunaan imbuhan ialah salah satu aspek yang dapat mengelirukan pengguna BM. Penggunaan imbuhan yang paling banyak mengelirukan ialah akhiran +kan dan +i serta +per dalam pembentukan kata kerja transitif. Begitu juga penggunaan bentuk imbuhan peN, khususnya perbezaan antara pe+ dengan per+, dalam pembentukan kata nama. Selain itu, terdapat juga kekeliruan ejaan bagi sesetengah perkataan yang mengandungi sama ada 1g atau 2g dan 1k atau 2k.


2.2 Pelaksanaan atau Perlaksanaan?

Salah satu kekeliruan yang sering dihadapi oleh pengguna BM adalah berhubung dengan penggunaan bentuk imbuhan peN+ dalam penjanaan kata nama. Kekeliruan ini menyebabkan kesalahan ejaan perkataan berkenaan. Misalnya, “pelaksanaan” dieja sebagai “perlaksanaan”, “pemohonan” dieja sebagai “permohonan” dan “peletakan” dieja sebagai “perletakan”.

Sebenarnyanya, kekeliruan ini boleh diatasi dengan mudah sekiranya pengguna mengetahui panduan dan rumus penjanaan kata nama dengan menggunakan imbuhan ini. Panduannya adalah dengan melihat bentuk imbuhan awalan pada kata kerja yang daripadanya kata nama itu diterbitkan (Jadual 1).

(1) Bentuk imbuhan peN+ pada kata nama

Bentuk imbuhan pada kata kerja / Bentuk imbuhan pada kata nama

Melaksanakan projek / Pelaksanaan projek
Membasmi kemiskinan / Pembasmian kemsikinan
Mentadbir negara / Pentadbiran negara
Menggalakkan pelaburan / Penggalakan pelaburan
Mengebumikan jenazah / Pengebumian jenazah
Berkembang pesat / Perkembangan pesat


2.3 Penggunaan Imbuhan meN+ dalam Pembentukan Kata Kerja

Dua masalah berkaitan penggunaan bentuk imbuhan meN+ akan dibincangkan dalam bahagian ini. Masalah pertama terlihat dalam penerbitan kata kerja “memperkasakan“ (*memerkasakan). Masalah kedua pula terlihat dalam pembentukan kata kerja “mengetengahkan“ (*mengenengahkan) dan “mengetepikan“ (*mengenepikan).

2.3.1 Memerkasakan atau Memperkasakan?

Salah satu imbuhan yang boleh mengelirukan pengguna bahasa ialah awalan meN+ yang berfungsi untuk menerbitkan kata kerja. Hal ini kerana imbuhan ini mempunyai bentuk yang paling pelbagai, iaitu me+, mem+, men+, meng+ dan menge+. Perubahan bentuk awalan meN+ ini lazimnya bergantung pada huruf pertama kata dasar yang menerima kehadiran imbuhan tersebut. Misalnya, awalan me+ hadir pada kata dasar yang bermula dengan huruf ”l” (misalnya ”lihat” menjadi ”melihat”), ”m” (”masuk” – ”memasuki”, ”memasukkan”), ”n” (”nanti” – ”menanti”), ”r” (”rawat” – ”merawat”), dan ”w” (”wakil” – ”mewakili”, ”mewakilkan”).

Walau bagaimanapun, perubahan bentuk awalan meN+ tidak hanya ditentukan oleh huruf pertama kata dasar yang menerima imbuhan tersebut. Kata dasar yang bermula dengan huruf ”p” ialah contoh ketara untuk menunjukkan bahawa huruf pertama kata dasar bukan faktor tunggal yang menentukan bentuk awalan meN+. Hal ini dapat diperhatikan daripada senarai perkataan (2a-l) yang berikut:

(2) a. Memahat
b. Memantau
c. Memeranjatkan
d. Mempesonakan
e. Memelihara
f. Memporak-perandakan
g. Mempelawa
h. Memenjarakan
i. Mempelopori
j. Mempengaruhi
k. Memproses
l. Mengepos

Daripada senarai perkataan (2a-l), dapat dilihat penggunaan tiga bentuk awalan meN+, iaitu me+ (”memahat”, ”memantau”, ”memeranjatkan”, ”memelihara” dan ”memenjarakan”), mem+ (”mempesonakan”, ”memporak-perandakan”, ”mempelawa”, ”mempelopori”, ”mempengaruhi” dan ”memproses”) dan menge+ (”mengepos”), walaupun kesemua kata dasarnya bermula dengan huruf ”p”. Keadaan ini boleh mengelirukan sekiranya seseorang pengguna bahasa kurang arif mengenai faktor-faktor lain, selain huruf pertama kata dasar, yang turut mempengaruhi bentuk awalan meN+.

Selain huruf pertama kata dasar, bentuk awalan meN+ juga dipengaruhi oleh bilangan suku kata kata dasar. Bagi kata dasar yang bermula dengan huruf ”p” dan mempunyai dua suku kata, bentuk awalan meN+ yang gramatis ialah me+ dengan huruf pertama pada kata dasar tersebut bertukar menjadi ”m”. Contoh yang terdapat dalam senarai perkataan (2a-l) ialah ”memahat” (daripada kata dasar ”pahat”) dan ”memantau” (daripada kata dasar ”pantau”). Oleh sebab itu, bentuk awalan meN+ yang gramatis bagi kata kerja yang diterbitkan daripada kata adjektif ”pasti” ialah me+ (”memastikan”), bukan mem+ (”mempastikan”).

Bagi kata dasar yang mempunyai tiga atau lebih suku kata pula, sebahagiannya menerima kehadiran awalan me+ sementara sebahagian yang lain menerima kehadiran awalan mem+. Dalam hal ini, terdapat dua panduan yang boleh digunakan. Yang pertama, jika suku kata pertama kata dasar ialah imbuhan per+, bentuk awalan meN+ yang gramatis ialah mem+ dengan huruf ”p” pada kata dasar tersebut dikekalkan. Contohnya ialah ”memperbesar” (daripada kata dasar ”perbesar”), ”memperluas” (daripada kata dasar ”perluas”) dan ”memperelok” (daripada kata dasar ”perelok”).

Yang kedua, jika kata dasar tersebut ialah kata adjektif, bentuk meN+ yang gramatis ialah mem+ dengan huruf ”p” pada kata dasar tersebut dikekalkan. Senarai perkataan (3a-f) yang dikutip daripada Kamus Milenium (2000:522-531) dapat membukti kenyataan ini.

(3) a. Mempedulikan
b. Mempercayai
c. Mempelbagaikan
d. Mempesonakan
e. Memperlahankan
f. Memperkasakan
g. Memeranjatkan

Daripada senarai perkataan (3f), dapat disimpulkan bahawa bentuk yang gramatis bagi pengimbuhan meN+ pada kata dasar ”perkasa” ialah mem+ dengan huruf ”p” dikekalkan. Oleh itu, bentuk kata kerja transtitif aktif yang gramatis ialah ”memperkasakan”, bukannya ”memerkasakan”. Perlu juga dijelaskan bahawa suku kata ”per” dalam perkataan ”perkasa” bukan imbuhan dan ”perkasa” ialah kata adjektif. Oleh itu, kehadiran imbuhan akhiran +kan dalam penjanaan kata kerja transitif ”memperkasakan” adalah diperlukan. Dengan kata lain, ”memperkasa” (tanpa akhiran +kan) adalah bentuk yang tidak gramatis.

Perkataan ”memeranjatkan” (3g) pula ialah kekecualian kerana kata dasarnya, iaitu ”peranjat”, adalah berbeza daripada kata dasar yang lain (3a-f). Hal ini kerana kata dasar ”peranjat” tergolong dalam kata akar, iaitu perkataan yang mesti digunakan bersama kehadiran imbuhan. Dengan kata lain, perkataan ”peranjat” tidak boleh berdiri sendiri.

Bagi kata dasar yang terdiri daripada KK dan kata nama, sebahagiannya menerima kehadiran awalan meN+ dalam bentuk me+ sementara sebahagian yang lain dalam bentuk mem+. Senarai perkataan (4a-g) dan (5a-i) yang dikutip daripada kamus yang sama membukti kenyataan ini. Senarai perkataan (4a-g) diterbitkan daripada kata kerja sebagai kata dasar sementara senarai perkataan (5a-i) diterbitkan daripada kata nama sebagai kata dasar.

(4) a. Memelihara
b. Memeriksa
c. Memulihara
d. Mempelawa
e. Memperkosa
f. Memperonyokkan
g. Memperosokkan

(5) a. Memenjarakan
b. Memerangkap
c. Memerihalkan
d. Memeringkatkan
e. Memerintah
f. Memusakai
g. Mempelopori
h. Mempengaruhi
i. Mempelajari

Dalam hal ini, tiada panduan atau rumus tertentu yang boleh digunakan. Oleh itu, kemahiran berbahasa amat dituntut untuk menentukan bentuk awalan meN+ yang gramatis.

Panduan seterusnya ialah bagi kata dasar yang mengandungi satu suku kata, bentuk meN+ yang gramatis ialah menge+ dengan huruf ”p” pada kata dasar dikekalkan. Senarai perkataan (6a-c) yang berikut membukti kenyataan ini.

(6) a. Mengepam
b. Mengepin
c. Mengepos

Panduan terakhir ialah bagi kata dasar yang merupakan kata ambilan, khususnya daripada bahasa Inggeris (BI), bentuk meN+ yang gramatis ialah mem+ dengan huruf ”p” pada kata dasar dikekalkan. Senarai perkataan (7-h) yang berikut membukti kenyataan ini.

(7) a. Mempraktikkan
b. Memproses
c. Memprotes
d. Memplagiat
e. Mempopularkan
f. Mempolitikkan
g. Mempolemikkan
h. Mempotretkan
i. Mempamerkan

Semua kata dasar dalam (7a-i) ialah kata ambilan daripada bahasa asing. Kata dasar dalam (7a-h) diambil daripada BI iaitu practice, process, protest, plagiarise, popular, politic, polemic dan potrait. Kata dasar dalam (7i) pula diambil daripada bahasa Jawa iaitu pamer.


2.3.2 Mesti Mengetengahkan, Jangan Mengenepikan

Ejaan yang gramatis ialah “mengetengahkan“ dan “mengetepikan“, bukan “mengenengahkan“ dan “mengenepikan“. Hal ini kerana kata dasar yang daripadanya dua kata kerja tersebut diterbitkan ialah “ke tengah“ dan “ke tepi“. Huruf yang mengalami perubahan hanyalah huruf pertama, iaitu “k“ menjadi “ng“. Huruf seterusnya, yang ketiga dalam kes ini iaitu “t“ tidak boleh mengalami perubahan menjadi “n“.

Nota: Perkataan yang menerima imbuhan awalan dan akhiran hendaklah dieja secara
bersambung (menjadi satu perkataan) walaupun pada asalnya perkataan tersebut
dieja secara terpisah (dua perkataan).


2.4 Penggunaan Imbuhan +i, +kan/+per dalam Pembentukan Kata Kerja

Penggunaan imbuhan akhiran, iaitu +i, +kan dan juga +per dalam pembentukan kata kerja transitif ialah satu lagi aspek yang sering mengelirukan pengguna BM. Imbuhan-imbuhan ini mempunyai fungsi dan makna tertentu yang mempengaruhi struktur ayat, khususnya jenis objek dan subjek ayat. Oleh itu, pemahaman mengenai fungsi dan makna imbuhan-imbuhan ini adalah penting untuk membolehkan pembentukan perkataan dan ayat yang gramatis.


2.4.1 Jangan Maafkan Saya, Maafilah Saya

“Maaf“ ialah kata nama. Imbuhan +kan pada kata kerja transitif yang diterbitkan daripada kata nama mendukung maksud sama ada “menjadikan“ (8) atau “memasukkan“ (9). Imbuhan +i pula bermaksud sama ada “menjadi“ (10) atau “memberi“ (11).

(8) Rakyat Melaka merajakan Parameswara.
(9) Pak Mat menyekolahkan anak-anaknya.
(10) Parameswara merajai Melaka.
(11) Dia menasihati saya supaya bersabar.

Ayat (8) bermaksud “rakyat Melaku menjadikan Parameswara raja“. Ayat (9) bermaksud “Pak Mat memasukkan anak-anaknya ke sekolah“. Ayat (10) pula bermaksud “ Parameswara menjadikan raja Melaku“. Seterusnya, ayat (11) bermaksud “dia memberi saya nasihat supaya bersabar“.

Oleh itu, kedua-dua maksud “maafkan saya“, iaitu “jadikan saya maaf“ atau “masukkan saya maaf“ adalah tidak menasabah. Sebaliknya, maksud “maafi saya“, iaitu “beri saya maaf“ adalan menasabah. Begitu juga maksud “izini saya“, iaitu “beri saya izin“ adalah menasabah berbanding maksud “izinkan saya“.


2.4.2 Salji Memutihi, Salmi Memutihkan

“Putih“ ialah kata adjektif. Perbezaan imbuhan +kan dengan +i pada kata kerja transitif yang diterbitkan daripada kata adjektif terletak pada jenis subjek ayatnya. Subjek ayat bagi kata kerja transitif berimbuhan +i ialah pemangkin (12) sementara jenis subjek pada kata kerja transitif berimbuhan +kan ialah agen (13).

(12) Salji memutihi puncak Fuji.
(13) Salmi memutihkan kasutnya dengan kapur.

Subjek ayat (12), iaitu “salji“, ialah pemangkin sementara subjek ayat (13), iaitu “Salmi“, ialah agen. Contoh lain bagi kata kerja transitif jenis ini ialah “mengindahi“ (14) dan “mengindahkan“ (15).

(14) Pohon-pohon yang berbunga mengindahi taman itu.
(15) Para pekerja bandaran mengindahkan taman itu.


2.4.3 Beza Memberi dan Memberikan

“Memberi“ dan “memberikan“ adalah antara sebilangan kecil kata kerja transitif dua objek. Dengan kata lain, kata kerja transitif jenis ini memerlukan kehadiran dua objek untuk menyempurnakan maksud ayatnya. Perbezaan antara kedua-dua kata kerja transitif ini ialah jenis objek tepat masing-masing. Objek tepat kata kerja transitif “memberi“ ialah “penerima pemberian“ (biasanya bernyawa iaitu manusia dan haiwan) manakala objek tepat “memberikan“ ialah “benda yang diberikan“.

(16) a. Saya memberi ibu hadiah.
b. Saya memberikan hadiah kepada ibu.

Objek tepat “memberi“ dalam (16a), iaitu “ibu“ ialah “penerima hadiah“ manakala objek tepat “memberikan“ dalam (16b), iaitu “hadiah“ ialah “benda yang diberikan“. Contoh lain kata kerja transitif jenis ini ialah “memberitahu“ (17a) dan “memberitahukan“ (17b) serta “mengajar“ (18a) dan “mengajarkan“ (18b).

(17) a. Dia memberitahu kami maklumat itu.
b. Dia memberitahukan maklumat itu kepada kami.

(18) a. Encik Ali mengajar pelajar-pelajarnya subjek Matematik.
b. Encik Ali mengajarkan subjek Matematik kepada pelajar-pelajarnya.


2.4.4 Boleh Mempertemukan, Jangan Memperkecilkan

Imbuhan +kan dan +per sama sekali tidak boleh digabungkan dalam pembentukan sesuatu kata kerja transitif. Hal ini kerana kedua-dua imbuhan mendukung maksud yang sama iaitu “jadikan“. Misalnya “kecilkan“ dan “perkecil“ bermaksud “jadikan kecil“. Oleh itu, penggunaan kedua-dua imbuhan dalam pembentukan sesuatu kata kerja transitif, misalnya “perkecilkan“, tidak dibenarkan kerana ia merupakan satu bentuk pembaziran (lewah).

Kekeliruan yang sering berlaku adalah kerana kata kerja transitif berimbuhan +kan juga boleh diterbitkan daripada kata kerja tak transitif berimbuhan ber+. Imbuhan ber+ ini seterusnya melalui transformasi perubahan bunyi menjadi per+ apabila menerima imbuhan meN+. Dalam keadaan ini, imbuhan +kan tidak boleh digugurkan. Contohnya ialah “bertemu“ menjadi “mempertemukan“ (*mempertemu), “bersila“ (mempersilakan, *mempersila) dan “berjudi“ (memperjudikan, *memperjudi).

Selain itu, kata kerja transitif berimbuhan +kan juga boleh diterbitkan daripada kata dasar yang bermula dengan suku kata (bukan imbuhan) per+. Dalam keadaan ini, imbuhan +kan juga tidak boleh digugurkan. Contohnya ialah “perkasa“ menjadi “memperkasakan“ (*memperkasa).

Soalan yang mungkin ditanya ialah mengapa “memperkosa“ (*memperkosakan)? Jawapannya adalah kerana “perkosa“ ialah kata kerja transitif asal. Oleh itu, ia tidak memerlukan kehadiran +kan. Hal ini samalah dengan “merogol“ (*merogolkan).

Imbuhan +i juga sama sekali tidak boleh digandingkan dengan imbuhan per+. Menggandingkan imbuhan +i dengan +per sama seperti menggandingkan imbuhan +i dengan +kan. Hal ini kerana imbuhan +kan dan +per mempunyai maksud yang sama.

Kekeliruan yang sering berlaku adalah kerana kata kerja transitif berimbuhan +i juga boleh diterbitkan daripada kata kerja tak transitif berimbuhan ber+. Imbuhan ber+ ini seterusnya melalui transformasi perubahan bunyi menjadi per+ apabila menerima imbuhan meN+. Dalam keadaan ini, imbuhan +i tidak boleh digugurkan. Contohnya ialah “beristeri“ menjadi “memperisteri“ (satu i digugurkan) dan “bersuami“ menjadi “mempersuami“.

Selain itu, kata kerja transitif berimbuhan +i juga boleh diterbitkan daripada kata dasar yang bermula dengan suku kata (bukan imbuhan) per+. Dalam keadaan ini, imbuhan +i juga tidak boleh digugurkan. Contohnya ialah “percaya“ menjadi “mempercayai“ (*mempercaya).

Kesalahan Umum Ejaan

1.1 Pengenalan

Antara kesalahan ejaan yang sering dilakukan oleh pengguna bahasa Malaysia adalah penggunaan huruf kecil dan huruf besar untuk mengeja nama am dan nama khas, pengejaan kata nama majmuk, kata ganda, kata ambilan dan morfem prakata.


1.2 Huruf Kecil dan Huruf Besar

Pada umumnya, perkataan dibahagikan kepada dua kategori iaitu nama am dan nama khas. Pentingnya pembahagian ini adalah untuk penulisan, khususnya ejaan. Nama am dieja dengan huruf kecil sementara nama khas dieja dengan huruf besar (huruf pertama). Rumus ini kelihatan mudah tetapi ia sebenarnya memerlukan pengetahuan yang agak mendalam juga. “Bumi“, misalnya, boleh jadi nama am (“b“ ditulis sebagai huruf kecil) dan boleh jadi juga nama khas (“b“ ditulis sebagai huruf besar).

Memang benar, sebagai salah sebuah planet yang mengelilingi matahari, “bumi“ ialah nama khas. Oleh itu, ia perlu dieja dengan huruf besar seperti dalam ayat (1) yang berikut:

(1) Salah sebuah planet dalam sistem suria ialah Bumi.

Bagaimanapun perkataan “bumi” tidak semestinya merujuk nama salah sebuah planet dalam sistem suria. Perkataan itu juga digunakan untuk maksud “tanah”. Oleh itu, dalam peribahasa (2) yang berikut, perkataan “bumi” ialah nama am dan hendaklah dieja dengan huruf kecil.

(2) Di mana bumi dipijak, di situ langit dijunjung.

Istilah saintifik ialah nama am. Oleh itu, ia hendaklah dieja dengan huruf kecil. Bagaimanapun, bagi istilah saintifik yang mengandungi nama khas, misalnya nama negara, nama khas tersebut hendaklah dieja dengan huruf besar. Misalnya, istilah saintifik bagi pokok getah mengandungi nama negara “Brazil“. Oleh itu, perkataan “Brasilia“ dalam istilah tersebut hendaklah dieja dengan huruf besar.

Tajuk karya seperti novel, cerpen, filem, lagu, rencana, laporan dan kertas kerja ialah nama khas. Oleh itu, ia perlu dieja dengan huruf besar. Caranya ialah huruf pertama semua perkataan (kecuali kata sendi nama) ditulis dengan huruf besar.

(3) a. Ranjau Sepanjang Jalan (tajuk novel)
b. Panglima Bujang Lapuk (tajuk filem)
c. Lagu Tiga Kupang (tajuk lagu)
d. Laporan Kemalangan Jalan Raya di Malaysia bagi Tahun 2000 (tajuk laporan)

1.3 Warganegara Bukan Warga Negara

Kata nama majmuk ialah gabungan yang mengandungi lebih daripada satu patah perkataan. Pada dasarnya, kata nama majmuk dieja secara berasingan (tidak bersambung atau dipisahkan oleh tanda sempang(-)).

(4) a. Ibu bapa
b. Rumah tangga
c. Alat tulis
d. Kereta api
e. Saudara mara

Bagaimanapun, terdapat kekecualian bagi rumus ini. Dengan kata lain, terdapat sebilangan kecil kata nama majmuk yang dieja secara bersambung (sebagai satu perkataan). Kumpulan kata nama majmuk itu dieja sedemikian kerana bentuk ejaan itu dianggap telah mantap. Untuk mengelakkan kesalahan, pengguna perlu menghafal senarai 14 kata nama majmuk yang dieja secara bersambung. Senarainya adalah seperti (5) yang berikut:

(5) a. Antarabangsa
b. Bumiputera
c. Jawatankuasa
d. Kakitangan
e. Kerjasama
f. Matahari
g. Olahraga
h. Pesuruhjaya
i. Setiausaha
j. Sukarela
k. Suruhanjaya
l. Tandatangan
m. Tanggungjawab
n. Warganegara


1.4 Gunung-ganang Bukan Gunung Ganang

Kata ganda ialah perkataan yang disebut/ditulis secara pengulangan. Terdapat tiga kategori kata ganda, iaitu kata ganda penuh, kata ganda separa dan kata ganda berirama. Kata ganda penuh ialah perkataan yang diulang sepenuhnya. Kata ganda separa ialah perkataan yang diulang sebahagiannya sahaja. Kata ganda berirama pula ialah perkataan yang diulang untuk menerbitkan irama. Cara menulis kata ganda penuh dan kata ganda berirama adalah dengan menggunakan tanda sempang antara dua perkataan yang diulang. Senarai (6a-e) ialah contoh kata ganda penuh manakala senarai (7a-e) ialah kata ganda berirama.

(6) a. Kanak-kanak
b. Kura-kura
c. Rama-rama
d. Labi-labih
e. Labah-labah

(7) a. Gunung-ganang
b. Kuih-muih
c. Warna-warni
d. Mandi-manda
e. Bukit-bukau

Kata ganda separa (8a-e) dieja sebagai satu perkataan.

(8) a. Rerama
b. Jejari
c. Tetupai
d. Tetikus
e. Lelangit


1.5 Pro Kena Dekat, Anti Jangan Jauh

Terdapat sebilangan morfem yang digabungkan dengan perkataan dan mengisi posisi di hadapan perkataan berkenaan. Sebagai morfem, ia mengandungi maksud tertentu yang digabungkan dengan perkataan tersebut. Oleh sebab posisinya di hadapan perkataan, ia dinamai morfem prakata. Contoh morfem jenis ini ialah pra, pasca, pro, anti, tata, juru, eka dan dwi. Cara mengeja perkataan yang digabungkan dengan morfem ini adalah dengan menulisnya sebagai satu perkataan (tanpa senggang atau tanda sempang).

(9) a. Antioksidan
b. Prokerajaan
c. Prasejarah
d. Pascamerdeka
e. Jurutera
f. Ekabahasa
g. Tatasusila

Tanpa Bahawa Pudar Wacana

Pemajmukan ialah kaedah mengembangkan ayat dengan menghubungkan beberapa ayat (minimum dua ayat) menjadi satu ayat. Tugas untuk menghubungkan ayat-ayat dalam ayat majmuk ini dilakukan oleh satu kategori perkataan yang dikenali sebagai kata hubung (KH). Contoh KH ialah dan, lalu, kerana, agar, yang, untuk dan bahawa.

KH mempunyai beberapa subkategori yang masing-masing mempunyai fungsi tersendiri. Bahawa disubkategorikan sebagai KH komplemen dan berfungsi sebagai pengikat yang mengikat sekelompok perkataan menjadi klausa atau ayat kecil. Klausa ini kemudiannya dihubungkan dengan ayat induk untuk membentukkan ayat majmuk komplemen. Klausa yang terbina oleh ikatan KH bahawa dapat mengisi gatra subjek ayat; objek tepat dan objek sipi frasa kerja (FK) transitif; pelengkap FK tak transitif, dan pelengkap frasa adjektif (FA).

Penggunaan KH bahawa dalam pembentukan ayat majmuk komplemen dapat dilihat dalam ayat (1-5).

1. Bahawa menuntut ilmu adalah wajib perlu dihayati oleh umat Islam.
2. Beliau menegaskan bahawa bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu.
3. Beliau memberitahu saya bahawa beliau akan melanjutkan pelajaran.
4. Saya berpendapat bahawa keputusannya itu adalah baik.
5. Kita perlu sedar bahawa kesejahteraan tidak boleh dicapai melalui keganasan.

Klausa “bahawa menuntut ilmu adalah wajib” berfungsi sebagai subjek ayat (1); klausa “bahawa bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu” berfungsi sebagai objek tepat ayat (2); klausa “bahawa beliau akan melanjutkan pelajaran” berfungsi sebagai objek sipi ayat (3); klausa “bahawa keputusannya itu adalah baik” berfungsi sebagai pelengkap FK tak transitif “berpendapat” ayat (4), dan klausa “bahawa kesejahteraan tidak boleh dicapai melalui keganasan” berfungsi sebagai pelengkap FA “sedar” ayat (5).

Terdapat dua jenis kesalahan yang lazim dilakukan berhubung penggunaan KH bahawa. Kesalahan pertama ialah pengguguran KH bahawa, dan kedua ialah penggantian kata tersebut dengan KH relatif yang dengan anggapan bahawa kedua-duanya adalah sama.

Contoh kesalahan jenis yang pertama terlihat dalam ayat (2a-5a). Walau bagaimanapun kecacatan ayat (4a-5a) agak kurang jelas lalu ditandai ‘?’.

2a. *Beliau menegaskan / bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu.
3a. *Beliau memberitahu saya / beliau akan melanjutkan pelajaran.
4a. ?Saya berpendapat / keputusannya itu adalah baik.
5a. ?Kita perlu sedar / kesejahteraan tidak boleh dicapai melalui keganasan.

Cara yang agak mudah untuk membukti bahawa ayat (2a-5a) tidak gramatis ialah dengan mengubah bentuknya menjadi ayat pasif, iaitu dengan membawa klausa yang hadir selepas tanda ‘/’ ke pangkal ayat dan dijadikan subjek ayat. Oleh sebab ayat (4a) tidak boleh mengalami proses ini, statusnya (sama ada gramatis atau tidak) boleh ditentukan melalui penelitian terhadap ayat lain yang sepadan/sejenis dengannya.

2b. *Bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu / ditegaskan (oleh beliau).
3b. *Beliau akan melanjutkan pelajaran / diberitahukan kepada saya (oleh beliau).
5b. *Kesejahteraan tidak boleh dicapai melalui keganasan / perlu kita sedari.
Frasa dalam ( ) menunjukkan status kehadirannya bersifat pilihan (boleh digugurkan).

Ayat pasif (2b, 3b dan 5b) dikira tidak gramatis kerana kekaburan maksudnya. Hal ini berlaku kerana struktur yang hadir sebelum tanda ‘/’ sebenarnya ialah ayat yang telah lengkap dari segi struktur dan makna. Lalu timbul persoalan apakah fungsi struktur yang hadir selepas tanda ‘/’.

Kekaburan/kekeliruan ini tidak akan berlaku jika KH bahawa tidak digugurkan.

2c. Bahawa bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu / ditegaskan (oleh beliau).
3c. Bahawa beliau akan melanjutkan pelajaran / diberitahukan kepada saya (oleh
beliau).
5c. Bahawa kesejahteraan tidak boleh dicapai melalui keganasan / perlu kita sedari.

Dapat diperhatikan daripada ayat (2c, 3c dan 5c) bahawa struktur yang hadir sebelum tanda ‘/’ belum dapat dikatakan sebagai “ayat’ yang lengkap dari segi struktur dan makna. Hal ini berlaku kerana kehadiran KH bahawa telah menukar status struktur tersebut menjadi klausa, iaitu ayat kecil yang mesti dihubungkan dengan ayat induk. Dalam ayat (2c, 3c dan 5c) klausa ini berfungsi sebagai subjek. Struktur yang hadir selepas tanda ‘/’ berfungsi sebagai predikat yang melengkapkan pembentukan ayat (2c, 3c dan 5c).

Atas alasan inilah KH bahawa dalam ayat (1) tidak boleh digugurkan.

1a. *Menuntut ilmu adalah wajib / perlu dihayati oleh umat Islam.

Begitu juga KH bahawa wajib hadir dalam struktur aktifnya (1b).

1b. Umat Islam perlu menyedari bahawa menuntut ilmu adalah wajib.
1c. *Umat Islam perlu menyedari menuntut ilmu adalah wajib.

Ayat (4a) adalah sepadan/sejenis dengan ayat (2a, 3a, dan 5a). Oleh sebab telah terbukti bahawa KH bahawa tidak boleh digugurkan daripada ayat jenis ini, ayat seperti (4a) seharusnya tidak boleh terkecuali daripada rumus ini. Pengecualian terhadap sesuatu rumus seharusnya ditiadakan/diminimumkan untuk mengelakkan kekeliruan. Dengan ini dicadangkan bahawa status (4a), dicatatkan semula sebagai (4b), adalah tidak gramatis.

4b. *Saya berpendapat keputusannya itu adalah baik.

Walau bagaimanapun Tatabahasa Dewan membenarkan pengguguran KH komplemen bahawa pada kedudukan objek, dengan mengatakan:

“… kadang-kadang pengguguran kata komplemen
tersebut dibenarkan, yakni tidak menjejaskan makna.”
(Nik Safiah Karim dll, 1995: 489)

Perhatikan bahawa syarat “tidak menjejaskan makna” yang membolehkan pengguguran KH bahawa agak longgar dan bersifat subjektif. Jadi adalah “lebih selamat” untuk tidak menggugurkan KH tersebut dalam pembinaan ayat majmuk komplemen.

Contoh kesalahan jenis kedua pula terlihat dalam ayat (1d-3d, 4c dan 5d).

1d. *Umat Islam perlu menyedari yang menuntut ilmu adalah wajib.
2d. *Beliau menegaskan yang bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu.
3d. *Beliau memberitahu saya yang beliau akan melanjutkan pelajaran.
4c. *Saya berpendapat yang keputusannya itu adalah baik.
5d. *Kita perlu sedar yang kesejahteraan tidak boleh dicapai melalui keganasan.

Cara yang agak mudah untuk membukti bahawa ayat (1d-3d, 4c dan 5d) tidak gramatis ialah dengan menggantikan KH bahawa dalam ayat (2c, 3c dan 5c) dengan KH yang (2e, 3e dan 5e). Jika benar yang mempunyai fungsi yang sama dengan bahawa, ia seharusnya dapat mengganti bahawa tanpa mengira kedudukan KH komplemen itu dalam ayat.

2. e) *Yang bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu ditegaskan (oleh beliau).
3. e) *Yang beliau akan melanjutkan pelajaran diberitahukan kepada saya (oleh beliau).
5. e) *Yang kesejahteraan tidak boleh dicapai melalui keganasan perlu kita sedari.

Sekali lagi ayat (4c) juga dapat dianggap tidak gramatis kerana penelitian terhadap ayat lain yang sepadan/sejenis dengannya membukti hakikat ini.

Dalam hal ini perlu diketahui bahawa KH bahawa dan yang mempunyai fungsi yang berbeza walaupun kedua-dua termasuk dalam kategori yang sama (KH). Perbezaan fungsi ini disebabkan bahawa dan yang tergolong dalam subkategori yang berbeza. Perbezaan ini akan dapat dilihat dengan jelas dan mudah dengan meneliti struktur yang hadir selepas KH bahawa seperti yang terlihat dalam ayat (1-5), dicatatkan semula sebagai (6-10), dan KH yang (11).

6. Bahawa / menuntut ilmu adalah wajib / perlu dihayati oleh umat Islam.
7. Beliau menegaskan bahawa / bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu/.
8. Beliau memberitahu saya bahawa / beliau akan melanjutkan pelajaran/.
9. Saya berpendapat bahawa / keputusannya itu adalah baik/.
10. Kita perlu sedar bahawa / kesejahteraan tidak boleh dicapai melalui
keganasan/.
11. Kereta itu menggunakan sel bahan api hidrogen yang / melepaskan sisa
buangan yang dapat anda minum/.

Perhatikan bahawa semua struktur yang hadir selepas KH bahawa (ditandai oleh ‘/ /’ dalam ayat (6-10) ialah ayat yang telah lengkap dari segi struktur (bersubjek dan berpredikat) dan makna. Sebagai contoh, klausa /menuntut ilmu adalah wajib/ dalam ayat (6) dapat berdiri sendiri sebagai ayat yang lengkap, iaitu bersubjek (menuntut ilmu) dan berpredikat (adalah wajib). Hal ini berlainan dengan struktur yang hadir selepas KH yang dalam ayat (11) /melepaskan sisa buangan yang dapat anda minum/ yang tidak boleh berdiri sendiri sebagai ayat yang lengkap.

Sebenarnya kesalahan jenis kedua ini berpunca daripada pengaruh bahasa Inggeris, khususnya kesilapan menterjemah kata that seperti yang terdapat dalam ayat (11a-12). Perlu diingat bahawa bahasa Inggeris menggunakan that sebagai KH komplemen (12) dan KH relatif (11a), dan keadaan ini tidak boleh disamakan dengan bahasa Melayu.

11a. The car is powered by a hydrogen fuel cell that creates emissions you can drink.
12. He belives that computers can think like human.

Ayat (11a) diterjemah menjadi (11), dicatatkan semula sebagai (11b), dan ayat (12) diterjemah menjadi (12a).

11b. Kereta itu menggunakan sel bahan api hidrogen yang / melepaskan sisa
buangan yang dapat anda minum/.
12a. *Beliau percaya yang komputer boleh berfikir seperti manusia.

Terjemahan yang gramatis bagi ayat (12) ialah (12b).

12b. Beliau percaya bahawa / komputer boleh berfikir seperti manusia/.

Perhatikan bahawa klausa yang hadir selepas KH bahawa, iaitu /komputer boleh berfikir seperti manusia/ dapat berdiri sendiri sebagai ayat yang lengkap.

Daripada penerangan ini dapatlah dikatakan bahawa KH bahawa wajib hadir dalam ayat majmuk komplemen. Kehadirannya bukan sahaja dapat menjamin kegramatisan ayat, malah yang lebih penting ialah ia dapat menjamin bahawa maksud ayat, dan seterusnya maksud wacana, yang hendak disampaikan tidak kabur dan mengelirukan. Dalam wacana ilmu yang tinggi sifatnya, yang kejelasan maksud sangat diutamakan, kehadiran KH bahawa memainkan fungsi yang sangat penting.

Perbezaan Menceritakan dengan Bercerita

Kata kerja ialah salah satu kategori perkataan utama dalam mana-mana bahasa termasuk bahasa Malaysia (BM). Pada umumnya, terdapat dua subkategori kata kerja iaitu kata kerja transitif dan kata kerja tak transitif. Kesalahan yang biasa dilakukan berkaitan penggunaan dua subkategori kata kerja ini adalah tentang penstrukturan ayat yang mengandungi perkataan jenis ini.

Oleh sebab kata kerja transitif mesti diikuti oleh objek, struktur ayat yang mengandungi kata kerja jenis ini ialah subjek diikuti oleh kata kerja diikuti oleh objek (ditulis secara ringkas sebagai berstruktur SKO). Contohnya ialah ayat (1) yang berikut:

(1) Sarah menceritakan kisah Sang Kancil dengan buaya.

Dalam ayat (1), “Sarah” sebagai subjek ayat diikuti oleh kata kerja transitif “menceritakan” diikuti oleh objek “kisah Sang Kancil dengan buaya”. Oleh itu, ayat ini gramatis (mematuhi rumus tatabahasa baku) kerana ia menepati struktur ayat SKO dalam penggunaan kata kerja transitif. Kesalahan yang biasa dilakukan oleh pengguna BM adalah kerana tidak mematuhi struktur ini. Lebih tepat lagi ialah kesalahan meletakkan kata praposisi (kata sendi nama) di antara kata kerja transitif dengan objek. Contohnya ialah ayat (2) yang berikut:

(2) *Sarah menceritakan tentang kisah Sang Kancil dengan Buaya.

Dalam ayat (2), kata praposisi “tentang” diletakkan di antara kata kerja “menceritakan” dengan objek “kisah Sang Kancil dengan buaya”. Oleh sebab ayat ini tidak menepati struktur SKO, ia dianggap tidak gramatis (ditandai *). Perlu juga dijelaskan bahawa memang terdapat sebilangan kecil ayat yang kata kerja transitifnya diikuti oleh frasa praposisi, tidak diikuti terus oleh objek. Dengan kata lain, frasa praposisi diletakkan di antara kata kerja transitif dengan objek. Contohnya ialah ayat (3) yang berikut:

(3) Sarah membaca dengan tekun buku itu.

Dalam (3), frasa praposisi “dengan tekun” diletakkan di antara kata kerja transitif “membaca” dengan objek “buku itu”. Ayat ini tetap gramatis kerana ia sebenarnya ialah ayat separa songsang, iaitu sebahagian daripada predikatnya telah melalui transformasi pergerakan. Bahagian predikat yang dimaksudkan ialah unsur keterangan cara, iaitu “dengan tekun”, telah melalui transformasi pergerakan dari posisi akhir ke posisi tengah ayat. Ayat asalnya ialah (3’) yang berikut:

(3’) Sarah membaca buku itu dengan tekun.

Ayat (3’) menepati struktur SKO, iaitu subjek “Sarah” diikuti oleh kata kerja “membaca” diikuti oleh objek “buku itu”. Frasa “dengan tekun” hanyalah unsur tambahan predikat yang tanpanya ayat (3’’) masih gramatis.

(3’’) Sarah membaca buku itu.

Perlu juga diingatkan bahawa tidak semua proses penyongsangan seperti ini dapat menjana ayat yang gramatis. Ada kalanya, penyongsangan seperti ini akan menjana ayat yang tidak gramatis (4) atau janggal (5).

(4) *Sarah membaca sejak semalam buku itu.

(5) ?Ali mengangkat dari bawah rumahnya kotak-kotak itu.

Oleh sebab tiada rumus tertentu untuk menentukan status (gramatis, tidak gramatis atau janggal) ayat yang dijana melalui proses penyongsangan seperti ini, kemahiran berbahasa pengguna BM amat diperlukan.

Bercerita pula ialah kata kerja tak transitif. Sebahagian besar kata kerja jenis ini diikuti oleh frasa praposisi. Oleh sebab itu, struktur ayat yang mengandungi kata kerja jenis ialah ialah subjek diikuti oleh kata kerja diikuti oleh frasa praposisi (ditulis secara ringkas sebagai berstruktur SKP). Contohnya ialah ayat (6) yang berikut:




(6) Sarah bercerita tentang kisah Sang Kancil dengan buaya.

Dalam ayat (6), “Sarah” sebagai subjek ayat diikuti oleh kata kerja tak transitif “bercerita” diikuti oleh frasa praposisi “tentang kisah Sang Kancil dengan buaya”. Oleh itu, ayat ini gramatis kerana ia menepati struktur ayat SKP dalam penggunaan kata kerja tak transitif. Kata praposisi “tentang” tidak boleh digugurkan daripada ayat ini kerana ia menyalahi struktur SKP.

(7) *Sarah bercerita kisah Sang Kancil dengan buaya.

Perbezaan antara perkataan menceritakan dengan bercerita adalah dari segi subkategori yang dianggotainya. Menceritakan ialah kata kerja transitif sementara bercerita ialah kata kerja tak transitif. Perbezaan ini mencetuskan perbezaan struktur ayat, iaitu ayat yang mengandungi kata kerja transitif menceritakan berstruktur SKO sementara sebahagian besar ayat yang mengandungi kata kerja tak transitif bercerita berstruktur SKP.

Perbezaan Ialah dengan Adalah

Dalam bahasa Malaysia, terdapat satu golongan perkataan yang agak unik kerana ia hanya terdiri daripada dua perkataan. Golongan perkataan yang dimaksudkan ialah kata pemeri. Dua kata pemeri ialah ialah dan adalah. Fungsi kata pemeri adalah sebagai pemisah antara subjek dengan predikat ayat. Dengan kata lain, frasa yang hadir sebelum kata pemeri ialah subjek ayat sementara frasa yang hadir selepas kata pemeri ialah predikat ayat. Sebagai contoh, perhatikan ayat (1) yang berikut:

(1) Putra Jaya ialah pusat pentadbiran baru Malaysia.

Dalam ayat (1), frasa “Putra Jaya” ialah subjek ayat manakala frasa “pusat pentadbiran baru Malaysia” ialah predikat ayat. Kedua-duanya (subjek dan predikat) dipisahkan oleh kata pemeri ialah. Sebenarnya, kehadiran kata pemeri dalam ayat seperti (1) hanya bersifat pilihan. Dengan kata lain, tanpa kehadiran ialah ayat (1’) yang dijana tetap gramatis.

(1’) Putra Jaya pusat pentadbiran Malaysia.

Bagaimanapun, bagi ayat yang lebih panjang, kehadiran kata pemeri dapat membantu meningkatkan kefahaman kerana pemisahan antara subjek dengan predikat ayat adalah lebih jelas.

(2) Putra Jaya yang terletak di tengah-tengah Malaysia ialah pusat pentadbiran
baru negara ini.

(2’) Putra Jaya yang terletak di tengah-tengah Malaysia pusat pentadbiran baru
negara ini.

Maksud ayat (2) lebih jelas berbanding ayat (2’) kerana kehadiran kata pemeri ialah menyebabkan pemisahan yang nyata antara subjek ayat (Putra Jaya yang terletak di tengah-tengah Malaysia) dengan predikat ayat (pusat pentadbiran baru negara ini). Ketiadaan kata pemeri ialah dalam (2’) menyebabkan pemisahan tersebut menjadi agak kabur.

Kesalahan yang sering dilakukan dalam penggunaan kata pemeri ini dapat dibahagikan kepada dua jenis. Pertama, menggunakan kata pemeri adalah dalam struktur ayat yang sepatutnya menggunakan kata pemeri ialah, atau sebaliknya. Dengan kata lain, kesalahan menukar ganti penggunaan kata pemeri tersebut dengan sewenang-wenangnya. Kedua, menggunakan kata pemeri adalah dalam struktur ayat yang tidak sepatutnya menggunakan sebarang kata pemeri.

Contoh kesalahan jenis pertama terlihat dalam ayat (3) sementara contoh kesalahan jenis kedua terlihat dalam ayat (4).

(3) *Putra Jaya adalah pusat pentadbiran baru Malaysia.
(4) *Tuan-tuan adalah dijemput menghadiri majlis ini.

Ayat (3) dan (4) tidak gramatis kerana penggunaan kata pemeri adalah. Ayat pertama berstruktur FN + FN (subjek ayat “Putra Jaya” ialah FN (frasa nama) dan predikat ayat “pusat pentadbiran Malaysia” juga FN). Dalam ayat yang berstruktur sebegini, penggunaan kata pemeri yang gramatis ialah ialah. Ayat kedua pula berstruktur FN + FK (subjek ayat “tuan-tuan” ialah FN dan predikat ayat “dijemput menghadiri majlis ini” ialah FK (frasa kerja)). Dalam ayat yang berstruktur sebegini, kata pemeri tidak boleh digunakan.

Kata pemeri adalah digunakan dalam dua keadaan, iaitu di dalam ayat yang berstruktur FN + FA (frasa adjektif) dan FN + FSN (frasa sendi nama). Contoh penggunaannya adalah seperti ayat (5) dan (6) yang berikut:

(5) Penubuhan Putra Jaya sebagai pusat pentadbiran baru negara ini adalah amat
dialu-alukan.

(6) Kediaman rasmi Perdana Menteri adalah antara bangunan utama di Putra Jaya.

Ayat (5) berstruktur FN + FA (subjek ayat “penubuhan Putra jaya” ialah FN dan predikat ayat “amat dialu-alukan” ialah FA). Ayat (6) pula berstruktur FN + FSN (subjek ayat “kediaman rasmi Perdana Menteri” ialah FN dan predikat ayat “antara bangunan utama di Putra Jaya” ialah FSN). Oleh itu, penggunaan kata pemeri adalah adalah gramatis.

Perlu juga dijelaskan bahawa sekiranya sesuatu ayat disongsangkan, penggunaan kata pemeri tidak berubah walaupun struktur zahir ayat telah berubah. Sebagai contoh, sekiranya ayat (6) disongsangkan, ayat yang terjana adalah seperti (6’) yang berikut:

(6’) Antara bangunan utama di Putra Jaya adalah kediaman rasmi Perdana Menteri.

Perhatikan bahawa penyongsangan ayat seperti ini tidak mengubah penggunaan kata pemeri adalah walaupun struktur zahir ayat (6’) ini ialah FSN + FN.

Seterusnya, dalam ayat berstruktur FN + FK yang kata kerja dalam FKnya digugurkan, penggunaan kata pemeri adalah tetap dianggap melanggar rumus walaupun pada zahirnya ayat itu berstruktur FN + FSN. Sebagai contoh, ayat (7) yang dijana adalah tidak gramatis.

(7) *Encik Hassan adalah di pejabatnya.

Walaupun ayat (7) pada zahirnya berstruktur FN + FSN (subjek ayat “encik Hassan” ialah FN dan predikat ayat “di pejabatnya” ialah FSN), penggunaan kata pemeri adalah menyebabkan ia tidak gramatis kerana struktur sebenarnya (sebelum pengguguran kata kerja “berada”) ialah FN + FK.

(7’) *Encik Hassan adalah berada di pejabatnya.

Ayat (7’) berstruktur FN + FK (subjek ayat “encik Hassan” ialah FN dan predikat ayat “berada di pejabatnya” ialah FK).

Begitu juga, dalam ayat berstruktur FN + FN yang predikatnya terdiri daripada FK yang berfungsi sebagai FN, penggunaan kata pemeri ialah dianggap tidak melanggar rumus. Sebagai contoh, ayat (8) yang dijana adalah gramatis.

(8) Kegemaran Sarah ialah berjoging.

Walaupun ayat (8) pada zahirnya berstruktur FN + FK (subjek ayat “kegemaran Sarah” ialah FN dan predikat ayat “berjoging” ialah FK), penggunaan kata pemeri ialah tidak menyebabkan ia tidak gramatis kerana struktur sebenarnya (sebelum pengguguran kata nama “aktiviti”) ialah FN + FN.

(8’) Kegemaran Sarah ialah aktiviti berjoging.

Ayat (8’) berstruktur FN + FN (subjek ayat “kegemaran Sarah” ialah FN dan predikat ayat “aktiviti berjoging” ialah FN).

Bukti bahawa “berjoging” bukan FK ialah kata bantu aspek, misalnya “sedang”, tidak boleh hadir di hadapannya.

(8’’) *Kegemaran Sarah sedang berjoging.

Rumusannya ialah penggunaan kata pemeri ialah adalah gramatis dalam ayat berstruktur FN + FN. Penggunaan kata pemeri adalah pula gramatis dalam ayat berstruktur FN + FA dan FN + FSN. Penggunaan mana-mana kata pemeri adalah tidak gramatis dalam ayat berstruktur FN + FK.

Senarai Rujukan

LKM 003
Bahasa Malaysia Peringkat Maju


A) Buku

1. Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga
Nik Safiah Karim dll.
Dewan Bahasa dan Pustaka (2008).

2. Asas Kemahiran Berbahasa Malaysia
J. Nulawadin Mustafagani
Fajar Bakti (1992)

3. Warna dan Suasana Perancangan Bahasa Melayu di Malaysia
Awang Sariyan
DBP (2000)

4. Bahasa Pintas dan Ulasan Karangan Bahasa Malaysia
Marshudi Harun dll.

5. Panduan Menterjemah
Ainon Muhammad
DBP (1991)


B) Majalah

6. Pelita Bahasa (majalah)
DBP

7. Dewan Bahasa (majalah)
DBP


C) Laman sesawang

8. http://www.dbp.gov.my
9. http://pbt.eng.usm/